29 maja 2014 r. odbyło się spotkanie Dyskusyjnego Klubu Książki (DKK), na którym rozmawiano o tragicznym życiu Bronisławy Wajs, słynnej Papuszy, pierwszej romskiej poetki.
Papusza to w języku romskim lalka, ale niezwykłość Papuszy nie wynikała jedynie z jej nieprzeciętnej urody, lecz z wyjątkowego talentu, jakim została obdarzona. Papusza nie tylko nauczyła się pisać, co było wśród Romów rzeczą niespotykaną, ale także tworzyła wiersze. O losach Bronisławy Wajs opowiada w swojej książce pt. Papusza Angelika Kuźniak. Autorka przybliża wiele faktów z życia poetki i jej taboru. Opisuje spotkanie z Jerzym Ficowskim, odkrywcą i wielkim orędownikiem twórczości Papuszy, które to zaważyło na całym życiu poetki. W 1953 r. ukazała się książka Cyganie polscy Ficowskiego, która wywołała wielkie poruszenie w środowisku Romów i przyczyniła się do wielkiego dramatu Papuszy. Świat Romów rządzi się swoimi regułami. To zamknięte, zdominowane przez mężczyzn środowisko, które nie wybacza zdrady. Papusza posądzana o złamanie nienaruszalnych reguł, została skazana na wykluczenie i pogardę.
W 1956 roku ukazał się jej tomik pt. Pieśni Papuszy. Pod ogromnym urokiem wierszy romskiej poetki był sam Julian Tuwim. Choć poezja była dla Papuszy wielkim darem, była też jej największym przekleństwem. Papusza zapłaciła ogromną cenę za swoją pasję i przyjaźń z Ficowskim. Życie bardzo ciężko ją doświadczyło, a traumatyczne przejścia na Wołyniu w czasie wojny oraz społeczne wykluczenie prawdopodobnie przyczyniły się do nasilenia choroby psychicznej. Odeszła w samotności, biedzie i z dala od swoich pobratymców w 1987 roku.
Na klubowiczkach historia Papuszy wywarła ogromne wrażenie. Szczególnie poruszyła je relacja Papuszy z synem. Bronisława Wajs marzyła o lepszym życiu dla swego Tarzana, choć nie był on jej biologicznym potomkiem. Niestety, losy ukochanego syna nie potoczyły się tak, jakby sobie życzyła matka. Dyskusja dotyczyła także skomplikowanych i niekiedy bardzo napiętych relacji polsko-romskich. Natomiast wiersze poetki, chwyciły za serce nawet te klubowiczki, które poezji na co dzień nie czytują.
Historia Papuszy to przejmująca, ponadczasowa opowieść o prostej, niewykształconej kobiecie, której wierszami zachwycały się największe literackie autorytety. Książka Angeliki Kuźniak oraz film dokumentujący życie Papuszy w reżyserii Joanny Kos-Krauze i Krzysztofa Krauze z Jowitą Budnik w roli tytułowej, dostępne są w naszej bibliotece.
GORĄCO POLECAMY!
Izabela Fiedler
moderator DKK w Bielawie