Przejdź do głównej zawartości

Skandalista - Tadeusz Boy-Żeleński

fot. J. Karaszewska
Życie jest piękne, życie ma swój wdzięk tak mówił Tadeusz Boy-Żeleński bohater wykładu Barbary Rymarskiej, wygłoszonego w czwartek 9 stycznia na spotkaniu Towa-rzystwa Oświatowego Ziemi Dzierżonio-wskiej i Dyskusyjnego Klubu Książki. Tadeusz Boy-Żeleński – pisarz, lekarz, publicysta, krytyk teatralny i literacki, świetny tłumacz oddający ducha epoki. Dzięki jego tłumaczeniom polscy czytelnicy poznali najwybitniejsze dzieła literatury francuskiej. Barbara Rymarska przybliżyła zebranym twórczość pisarza i jego barwny życiorys. Mówiono o nim gorszyciel i skandalista, ponieważ w kabarecie Zielony Balonik, którego był twórcą, wyśmiewał styl bycia krakowskiej cyganerii oraz konserwatyzm i obłudę mieszczan. Zwracał też uwagę na ubóstwo językowe dotyczące erotyki. O Zielonym Baloniku krążyło mnóstwo plotek. O plotce mówi wiersz Co mówili w kościele u Kapucynów. Pieśń dziadkowa, którego fragment przeczytała Barbara Rymarska. Teksty satyryczne z kabaretu zebrał Boy w Słówkach, które ukazały się w roku 1913 we Lwowie. 

fot. J. Karaszewska

O Boyu-Żeleńskim można powiedzieć, że poglądami i przekonaniami wyprze-dził swoją epokę o cały wiek. Jako społecznik prowadził kampanię przeciwko zakłamaniu mieszczańskiej moralności i obyczajowości. Zajął się tematem prawa małżeńskiego, problemem rozwodów, krytykował sposób unieważniania małżeństwa przez kościół, mówił o antykoncepcji, aborcji i świadomym macierzyństwie. Bronił praw homoseksualistów. Krytykował duchowieństwo, ale nie religię. Jako biograf twierdził, że nie powinno się idealizować sylwetek znanych postaci. W utworze Brązownicy przedstawił sylwetki Mickiewicza i Fredry z ich przywarami i nie zawsze powszechnie akcep-towanymi skłonnościami. Był za to szykanowany i mocno krytykowany przez swoich przeciwników. Pozostał jednak twórcą niezwykle popularnym, który miał liczne grono wiernych czytelników. Był też często nagradzany. Otrzymał Nagrodę Literacką Warszawy, został członkiem Polskiej Akademii Literackiej, a we Francji otrzymał Krzyż Oficerki Legii Honorowej i Krzyż Komandorski Legii Honorowej. Boy-Żeleński był postacią wybitną, nietuzinkową, wzbudzającą wiele kontrowersji. Zginął w roku 1941 we Lwowie, rozstrzelany przez hitlerowców na stokach Góry Kadeckiej. Barbara Rymarska zakończyła swój wykład wierszem Rozkosze życia
Następne spotkanie odbędzie się 30 stycznia. Wykład pt. Ten ktoś jest dziewczynąO Dagny Przybyszewskiej wygłosi Jolanta Maniecka. Zapraszamy.

Urszula Jaros
moderator DKK w Dzierżoniowie